Czym jest talent? Talent czy pasja?

Pasja (hobby, zainteresowanie) to posiadanie obiektu, którym się chętnie zajmujemy, który wywołuje w nas chęć utrzymywania lub pogłębiania kontaktu z nim, gromadzenia wiedzy na jego temat, przyglądania się, słuchania, czytania albo wykonywania wielu innych związanych z nim czynności. Tym obiektem pasji może być dowolny przedmiot (znaczki pocztowe, płyty z muzyką Kultu albo historia Francji) lub też dowolny rodzaj aktywności (hodowanie storczyków, jazda rowerem albo rysowanie). Zatem mówienie o pasjach to mówienie o ludzkich postawach, motywach, które nami kierują, o naszych chęciach i zainteresowaniach.

Pasja to nie to samo, co talent. Talent to pojęcie z dziedziny zdolności i sprawności, a więc cech które posiadamy na stałe. Talent ma wpływ na to jak dobrze wykonujemy daną czynność w porównaniu z innymi. Oczywiście wiemy, że mniej czy bardziej sprawne zrobienie czegoś (np. rozwiązanie zadań z matematyki albo wykonanie skoku w dal) zależy także od tego, czy i jak bogate mieliśmy wcześniej doświadczenia związane z daną dziedziną – np. jak długo uczyliśmy się matematyki, ile zadań dotąd rozwiązaliśmy, albo ile godzin treningu skoków mamy za sobą.

Ale wszyscy wiemy, że nawet jeśli dziesięć osób przejdzie identyczne szkolenie czy trening w takich samych warunkach zewnętrznych (np. ten sam czas na rozwiązanie zadania) i tak samo będzie im zależeć na uzyskaniu dobrego rezultatu, to mimo wszystko będzie można znaleźć między różnice w poziomie sprawności. Będą wśród nich tacy, którzy uzyskają świetne wyniki, inni osiągną zupełnie przeciętne, a niestety niektórzy wręcz kiepskie. Za te różnice odpowiadają nasze zróżnicowane zdolności. No cóż, świat nie jest sprawiedliwy, nie wszyscy mogą być gwiazdami koszykówki czy mistrzami pióra.

To kiedy mówimy o talencie?

Kiedy w jakiejś dziedzinie z łatwością uzyskujemy rezultaty lepsze , niż w innych dziedzinach (i lepsze od innych osób podejmujących tę aktywność), kiedy mamy wyraźne predyspozycje, żeby z sukcesami się tym czymś zajmować. Psychologowie używają tu określenia zdolności specjalne, dla odróżnienia od zdolności ogólnych czyli inteligencji. Specjalne – bo wpływają na naszą sprawność tylko w pewnej dziedzinie (np., matematyce lub sporcie – albo jeszcze węziej: w koszykówce).

Od czasów starożytnych toczono dyskusje, skąd biorą się w nas takie predyspozycje – przychodzimy na świat obdarzeni jakimś talentem czy też podleganie określonym oddziaływaniom otoczenia rozwija w nas takie specjalne zdolności i możliwości. Rozwój nauki pogodził właściwie zwolenników roli biologii i środowiska. Wiemy dziś, że przewidziane przez genetykę predyspozycje rozwiną się i doprowadzą do ukształtowania talentu wyłącznie wtedy, kiedy rozwijający się człowiek trafi na sprzyjające warunki środowiskowe.

I pomyśleć, ile potencjalnych talentów zmarnowało się i nie ujrzało światła dziennego z powodu braku takich warunków… Dlatego ważna jest tu rola rodziców i opiekunów dzieci, którzy mają możliwość zauważyć ponadstandardowe umiejętności dziecka i wesprzeć jego rozwój. Dodatkowe aktywności, zabawa wśród rówieśników i ćwiczenia to także dobra droga do rozwijania talentów dzieci.